Mehmet Gönüllüoğlu BİR ŞARKI BİR ŞİİR BİR ŞAİR

İHSAN RAİF (1877-1926)
Kimseye etmem şikâyet; ağlarım ben halime
Titrerim mücrim gibi baktıkça istikbalime
Perde-i zulmet çekilmiş korkarım ikbalime
Titrerim mücrim gibi baktıkça istikbalime

Türk sanat müziği tutkunlarının severek dinlediği bu güzel şarkının güftesi İhsan Raif Hanım’a aittir. Heceyi kullanan ilk kadın şair olduğu söylenir. Şarkıdaki hüzün boş değil. Çünkü şairimizin başından küçük yaşında istemediği bir evlilik geçmiş:

İhsan Raif, son Osmanlı vezirlerinden Köse Mehmet Raif Paşa’nın kızıdır. 13 yaşında kardeşi Belkıs’la oynar-ken odasına gizlice girerek kendisini kaçırmaya çalışan Mehmet Rauf adlı bir devlet görevlisi ile “namus meselesi” oldu diyerek nişanlanır. Oysa bu yaşı kendinden büyük adamı ne tanımaktadır ne de sevmiştir, ama babası kararlıdır; İzmir’e gelin gider. 14 yaşında anne olur. Hem yaşadığı günlerde mutsuzdur hem de gelecekten ümidi yoktur. İşte o ruh hali içinde bu dörtlükleri yazar. Anılarında; şarkının su-zinak bir bestesini kendisinin yaptığını söyler. Ancak bizim dinlediğimiz versiyonu Kemani Sarkis Efendiye aittir ve nihavent makamındadır.

Mehmet Raif Paşa, çocuklarının eğitimine çok önem veren bir babadır. İhsan Raif de küçük yaşlarından itibaren devrin önemli hocalarından eğitim alır. Rıza Tevfik’ten etkilenerek hece ölçüsüyle şiirler yazar. Devrine göre sade ve yalın bir anlatımı vardır. Şiirlerinde ana tema hüzündür, bunun yansıra doğa ve vatan sevgisi de konuları arasındadır.

İhsan Raif Hanım, nihayet 27 yaşında üç çocuk annesi iken kocasından boşanmayı başarır ve İstanbul’a döner. Şiirlerini, II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte çoğalan kadın dergilerinde yayım-lamaya başlar. Kadınlara üniversitede okuma hakkı verilmesi için çalışan bir kadın hakları savunucusudur. Hilali Ahmer ve Müdaafa-i Milliye cemiyetinin Osmanlı hanımlar heyetinde gönüllü olarak çalışır. Başından 4 evlilik geçen İhsan Raif, Paris’te geçirdiği bir apandisit ameliyatı sırasında, 4 Nisan 1926’da 49 yaşında ölür. Cenazesi getirilerek Rumelihisarı Kabristanı’na defnedilir.
Şairin aşağıdaki şiirini 1980 yılında Erol Büyükburç’tan dinledik

Neden gülmesin gül gibi yüzler; 
Niçin ağlasın o güzel gözler, 
Niye sevgiye sevimsiz sözler, 
Söylenir diye şaşar ağlarım.                                                      

Şu gördüğümüz rengarenk, çiçek, 
Sevdalı bülbül, arı, kelebek, 
Yekdiğerini bırakıp gidecek
Vefasızlığa bakar ağlarım.